Steunfiguren inzetten bij kinderen, een interventie voor sociaal werkers

Omschrijving

Opgroeien in een gezin met kwetsbaarheden brengt voor kinderen risico’s met zich mee. Steunfiguren zijn onmisbaar voor kinderen in deze gezinnen en zouden als interventie in het sociale (jeugd)domein vaker ingezet kunnen worden.

Een steunfiguur is iemand binnen het sociale netwerk waarin een kind vertrouwen heeft en die er kan zijn wanneer het nodig is. Onderzoek van ZonMw (2021) toont aan dat jongeren die zijn opgegroeid met kindermishandeling veel aan een steunfiguur zouden hebben gehad. Het inzetten van steunfiguren kan bijdragen aan het welzijn en veilig opgroeien van een kind. ‘Het is heel belangrijk om te weten dat er iemand is waar je naartoe kan gaan en die er voor je zal zijn’ (Kruijthof, 2022). De stelling van dit essay wordt onderbouwd vanuit drie argumenten: het sociale netwerk biedt een buffer voor risicofactoren, steunfiguren verminderen de druk op de zorg en als laatste is de interventie een kerntaak van de sociaal werker. 

Het sociale netwerk als buffer voor risicofactoren

Elk kind in een gezin met kwetsbaarheden zou een steunfiguur moeten hebben. Het sociale netwerk is van groot belang en de kracht die hier vanuit kan gaan mag niet onderschat worden. In hun ontwikkeling zijn kinderen afhankelijk van het opvoedklimaat dat ouders en de samenleving hen bieden. Leren om fouten te maken, ergens bij horen, gezien worden, positieve stimulans en waardering, hechting aan ouders en later aan anderen zijn aspecten die nodig zijn om een gezonde ontwikkeling door te maken. Problemen van ouders kunnen de opvoedkracht ondermijnen, en kinderen ondervinden de gevolgen hiervan. Dan is het van belang dat personen uit de omgeving van het gezin betrokken zijn bij het opvoeden en opgroeien van deze kinderen (Nederlands Jeugdinstituut [NJi], 2020). Problemen van ouders hebben gevolgen voor het hele gezin en tegelijkertijd kan het gezin of netwerk juist bijdragen aan de oplossing van de problemen. Met andere woorden: problemen ontstaan of worden versterkt in de leefomgeving, maar ook de oplossing of de verlichting van problemen kan worden gezocht in de directe leefomgeving.

Wanneer ouders onvoldoende in staat zijn om een positief opvoedklimaat te bieden en daar niet genoeg passende hulp bij krijgen, is er met het kind op zich weinig mis. Destigmatiserend werken is dus belangrijk omdat sommige ‘labels’ voor gezinnen, problemen of ziektebeelden een negatieve invloed op kinderen kunnen hebben (NJi, 2020).