Redactioneel

Omschrijving

Het proces van vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg gaat in fasen. Aanvankelijk lag het accent op deïnstitutio-nalisering en extramuralisering. Kort daarop ging de aandacht ook uit naar ondersteuning bij het individuele rehabilitatieproces. En vervolgens groeide het besef dat maatschappelijke integratie een tweezijdig proces is; mensen met een psychische handicap kunnen weliswaar deelnemen aan allerlei rehabilitatiecursussen, de samenleving moet hen ook ruimte bieden en uitnodigen om te integreren. En dat laatste ligt ingewikkeld. Een verkeerde, stereotiepe en stigmatiserende beeldvorming is een van de oorzaken die hieraan ten grondslag ligt. In het openingsartikel ontrafelt Marleen Slebos-Eisinga een aantal misverstanden over de beeldvorming van mensen met psychische problemen. Zij geeft aan welke strategieën er bestaan om stigmatisering tegen te gaan en gaat in op een originele voorlichtingsstrategie die in Groningen werd bedacht en uitvoering kreeg. Het project is inmiddels afgerond, maar verdient navolging, in welke variant dan ook. In tegenstelling tot andere landen gaat er in Nederland betrekkelijk weinig aandacht uit naar het bestrijden van stigmatisering, en systematisch onderzoek naar succesvolle methoden om vooroordelen tegen te gaan is al helemaal ver te zoeken. Hier ligt een gevoelige snaar als het gaat om het bevorderen van de sociale integratie van mensen met psychische problemen. Dick Oudenampsen raakt in zijn artikel eveneens een gevoelig punt op dit gebied en stelt dat de ontmoeting tussen gehandicapte en niet-gehandicapte burgers grotendeels uitblijft. De kloof tussen de psychiatrie en algemene voorzieningen is nog steeds erg groot. Oudenampsen put hoop uit de theorie van het sociaal kapitaal omdat die aanknopingspunten biedt om gemeenschapszin en de sociale cohesie in de samenleving te bevorderen. Er dient een brug geslagen te worden tussen burgers met en zonder handicap, en de landelijke en gemeentelijke overheid heeft daar een belangrijke taak liggen. De toekomstige Wet op de maatschappelijke zorg kan in dat opzicht een impuls bieden, aldus de auteur, ook al zal niet iedereen die mening delen.

Ouderen en mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis zijn ondergeschoven doelgroepen in rehabilitatieprogramma's in de ggz. Ten onrechte, zo komt in deze Passage naar voren. Ouderen blijken in staat om na een klinisch verblijf binnen een jaar weer zelfstandig te wonen, met behulp van een consequent uitgevoerd rehabilitatieprogramma, zo beschrijven Bert-Jan Roosenschoon en zijn mede-auteurs. John Lardinois betoogt dat er geen beletsel is om mensen met een borderline-stoornis rehabilitatie te bieden: de verwachte regressie blijft uit en cliënten blijken in veel opzichten tevreden.
Maar ook meer in het algemeen is er vaak de nodige weerstand te overwinnen om te gaan werken met een gerichte rehabilitatiemethodiek. Het praktijkvoorbeeld uit Zeeland verduidelijkt dat er meer komt kijken dan alleen scholing in de methodiek. Ondertussen groeit de 'bescheiden polemiek' over rehabilitatie die vorig jaar werd geopend. De begripsverwarring is nog niet ten einde, getuige de reacties in dit nummer. Jean Pierre Wilken gaat echter onverstoorbaar door met het verhelderen van gehanteerde definities over rehabilitatie en vraaggericht werken. Reageert u gerust!