De positie van de familie in een maatschappelijk steunsysteem - voor mensen met psychische beperkingen

Omschrijving

In het kader van de vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg wordt in toenemende mate gepleit voor de vorming van maatschappelijke steunsystemen. Hierbij hebben niet alleen cliënten zelf, maar ook hun familieleden belang. In dit artikel ga ik in op de betekenis van maatschappelijke steunsystemen en de specifieke behoeften van familieleden daarin.


Inleiding

Vermaatschappelijking is al vele jaren één van de hoofddoelstellingen van het ggz-beleid en heeft tot doel de participatie van mensen met psychische beperkingen in de samenleving te verhogen. Vermaatschappelijking impliceert allereerst dat de ggz haar cliënten in een maatschappelijke omgeving terzijde moet staan om marginalisering en verwaarlozing te voorkomen. Ten tweede moeten ook andere maatschappelijke groepen en organisaties in actie komen om de 'inburgering' van deze mensen mogelijk te maken. Ten derde houdt vermaatschappelijking in dat cliënten zelf, evenals hun familieleden en andere naastbetrokkenen, een belangrijk aandeel moeten krijgen in de vormgeving van het zorg- en ondersteuningsaanbod (Kwekkeboom, 2001).
Hoewel deze doelstellingen een bredere strekking hebben, leg ik het accent in deze bijdrage op de vermaatschappelijking van de zorg voor mensen met ernstige, en meestal langdurige, psychische stoornissen. Het is geen sinecure om deze mensen goede zorg in de samenleving te bieden en ook nog hun sociale participatie te bevorderen. Een en ander vereist een groot aantal samenhangende acties waarvoor velerlei personen en instanties zich moeten inzetten.
De bijdragen en behoeften van alle verschillende belanghebbenden, inclusief die van familieleden en andere naastbetrokkenen van de cliënt, komen naar mijn idee het beste tot hun recht binnen een (regionaal of plaatselijk georganiseerd) maatschappelijk steunsysteem. In deze bijdrage leg ik eerst uit wat het begrip maatschappelijk steunsysteem inhoudt en voor welke problemen zo'n steunsysteem een oplossing kan bieden. Vervolgens ga ik nader in op de behoeften van familieleden van mensen met psychiatrische problematiek omtrent een maatschappelijk steunsysteem.