‘Bij bewindvoering in de chronische psychiatrie moeten we niet willen normaliseren’

Omschrijving

Deze bijdrage is een verslag van een gesprek met Arjen Hultink, bewindvoerder, mentor en curator van mensen met langdurige complexe psychiatrische problematiek. Dit doet hij als zelfstandig ondernemer onder de paraplu van Profez, professionals in financiën en zorg, een franchiseorganisatie van verschillende bewindvoerders, mentoren en curatoren. De auteur (en interviewer) brengt in deze bijdrage tevens haar eigen ervaringen in als familiebewindvoerder.
Arjen en ik hebben afgesproken in een Van der Valk-restaurant. Arjen doet dit werk zes jaar, hij heeft ongeveer 70 cliënten, waarvan 90% leeft met langdurige complexe psychiatrische problematiek. Vaak is ook sprake van een verslaving of een verstandelijke beperking. Sommigen staan uitsluitend onder bewind, bij anderen is Arjen zowel bewindvoerder als mentor en bij een deel treedt hij op als curator. Bewind is bedoeld voor wie zijn financiële zaken niet zelf kan regelen. Mentorschap gaat over het nemen van beslissingen over de verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Curatele is bedoeld voor mensen die hun financiële en persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen, waarbij de persoon om wie het gaat (curandus) volledig handelingsonbekwaam is.

Achtergrond
Ik (Alie Weerman) ben 25 jaar (via een uitspraak van de kantonrechter) familiair bewindvoerder geweest van Hanna, een naast familielid. Nadat zij enkele jaren beschermd had gewoond, is zij nu langdurig opgenomen in de ggz. Ik hield enkele jaren geleden met medeweten en toestemming van Hanna een dagboek bij over ons contact om inzicht te krijgen in de dynamiek waarin ik als bewindvoerder terecht kwam met zowel pijnlijke als lastige maar ook soms hilarische situaties waar ik me toe moest verhouden. Hoewel het lange tijd vrij gangbaar was dat familieleden bewindvoering deden, is dat tegenwoordig minder gebruikelijk. Professionals zoals Arjen doen dat nu vaker, mede omdat de regelgeving en werkzaamheden complexer worden. Ik ben benieuwd wat Arjen tegenkomt. In mijn ervaring is bewindvoering van iemand met complexe psychiatrische problematiek veel méér dan beheren van de financiën. Bewindvoering speelt een rol in het herstelproces van cliënten: het is een kwestie van meebewegen, verschillende mentale, sociale, financiële en veiligheidsrisico’s kunnen overzien en hierbij met respect en op maat begrenzen, maar ook ruimte en regie geven. Dat vraagt om nauwe samenwerking met cliënt en hulpverleners. De vraag is of er vanwege bezuinigingen in de zorg, in de toekomst wellicht weer een groter beroep op familieleden wordt gedaan. De huidige wachtlijstproblematiek en het personeelstekort in de ggz is ook voelbaar bij bewindvoerders.

Bewindvoering onder druk
Arjen vertelt dat de kosten van bewindvoering vaak betaald worden uit de bijzondere bijstand. Als cliënten opgenomen zijn komen ze hier niet altijd voor in aanmerking, omdat ze dan minder kosten zouden hebben. ‘Dan moet ik uitleggen aan de gemeente dat zij de bewindvoering echt niet zelf kunnen betalen, omdat ze het geld gewoon niet hebben en verschillende kosten voor hen doorlopen.’ Arjen wordt vaak door organisaties en gemeenten ingeschakeld bij ‘zware casussen’ waar niemand raad mee weet en waar hij als mentor of curator moet bijdragen aan een oplossing. ‘Het plaatsen van iemand in een zorginstelling wordt steeds moeilijker’, vertelt Arjen. ‘Dan zitten we met allerlei hulpverleners vanuit verschillende instanties te praten en pakt niemand door, want het is te complex en dat wil niemand hebben, want te duur en te lastig. Soms doe ik dan een statement en zeg ik “we zitten hier nu aan tafel in een overleg met professionals die alles bij elkaar een half miljoen kosten, en toch kunnen we dit niet oplossen, dit is zonde van mijn tijd.”’