Tijdschrift voor Rehabilitatie 4 - 2011

Marjo Oosterholt, Besneeuwd hek door raam.
(foto)

ZIE PDF ARTIKEL VOOR BEELD

Bild

Een aantal jaren geleden werd de term 'patiënten' in de psychiatrie - en ook elders in de zorg - veranderd in 'cliënten'. Dit paste helemaal in de tendens van vercommercialisering van de zorg. In het kader van de vraaggestuurde zorg kwam de wens van de cliënt centraal te staan. Een instelling moest de cliënt iets te bieden hebben en hij kreeg de mogelijkheid om van instelling te veranderen, wanneer haar of zijn achterban niet tevreden was met de geboden zorg. Instellingen werden concurrenten van elkaar.

De relatie tussen broers en zussen behoort in het algemeen tot de meest duurzame in het leven. Het is dan ook zinvol deze relaties met zorg te onderhouden. Maar als broer of zus een psychiatrische aandoening heeft, kan dit een goede relatie in de weg staan. Om hierop in te spelen ontwikkelden Ypsilon, Kwintes en de RINO groep de cursus Contactherstel. Ypsilon, de vereniging van familieleden en betrokkenen van mensen met schizofrenie of een psychose, is initiator van het project. Dit artikel beschrijft de eerste ervaringen met deze cursus en het effect op het onderlinge contact en de kwaliteit van leven (Nijboer, 2011).

De afgelopen jaren is in Nederland (en in andere Westerse landen) een toenemende belangstelling waar te nemen met betrekking tot de vraag hoe de zorg voor mensen met ernstige psychiatrische problematiek naar een hoger niveau getild kan worden (zie bijvoorbeeld GGZ Nederland, 2009; Kroon et al., 2008; Plooy, 2008; Van Rooijen, 2008; Wiersma et al., 2008; De Vries et al., 2010). Er is echter geen eenduidige visie op de wijze waarop deze verbetering van zorg bereikt kan worden. Drie verschillende invalshoeken op de zorg en twee daarbij betrokken partijen - professionele hulpverleners en cliënten - worden geanalyseerd met behulp van het begrippensysteem van de Amerikaanse filosoof Pepper.

Impressies uan het 'First European congress on Assertiue Outreach: Crossing Borders', gehouden op 5, 6 en 7 oktober 2011 in De Doelen te Rotterdam

Op dit eerste Europese ACT-congres, dat samenviel met het jaarlijkse Nederlandse ACT-congres, waren ongeveer 600 deelnemers aanwezig. Bijna twee derde daarvan was Nederlander. Het congres werd opgeluisterd met een officiële opening door H.K.H. Prinses Mar-griet.In de plenaire presentaties kwamen twee hoofdthema's naar voren: is Assertive Community Treatment (ACT) evidence based of niet? En: de nieuwe uitdaging is te zorgen dat aan het ACT-model, dat vooral een organisatorisch concept is, meer gedifferentieerde zor-ginhoud wordt toegevoegd.

Gedicht te Sprang Capelle

Gedicht te Sprang Capelle
In ’t weiland staat een ezel
tussen de pony’s. Een linkse
hobby, zoveel lijkt wel zeker.
Perfect geïntegreerd, maar toch.

Het ezeltje staat hardleers
in onverwilderd land.
Dat valt op. Hoe loopt dit af?
Wat denk je? Vlucht naar Egypte?
Waarvan kende je díe ook al weer?

DROES

De Amerikaanse psychologe Carol Thiessen Mowbray (1948-2005) heeft een indrukwekkende bijdrage geleverd aan de wetenschappelijke onderbouwing van psychosociale rehabilitatie voor mensen met psychiatrische belemmeringen. Zij was met name een gedreven pleitbezorger van Begeleid Leren-programma's en zij maakte zich sterk voor een breed scala van innovatieve projecten die bijdroegen aan de empowerment van cliënten.

Rehabilitatie is ondergebracht in het deel Behandeling, wat toch wel enigszins opmerkelijk is. Zelfhulp of andere cliënt-gestuurde herstelactiviteiten komen niet aan bod.

Inhoud

2 REDACTIONEEL | Rozemarijn Esselink
4 VAN BETEKENIS Top vijf in barre tijden | Wim
7 Een analyse van drie verschillende invalshoeken op de zorg voor mensen met ernstige
psychiatrische problematiek | Auke van Dijk, Paul Goudena en Frans Leenders
20 BILD | Besneeuwd hek door raam
21 HERSTEL
Wat moet daar nou nog van worden? Marian Klein Bramel
25 TOEN Einde van ACT | Bert-Jan Roosenschoon, Dorothévan Slooten en Hans Kroon
29 DRÖES Gedicht te Sprang Capelle
30 In de samenleving | Linda Kreuger en Martine Ganzevles
41 Verandering van Spijs | Jannie Boomsma en Lies Korevaar
53 Contact na cursusherstel | Chris Nijboer, Aukjen Niewijk en Jean Pierre Wilken
64 FEEDS
Robert Whitaker. Anatomy of an Epidemie Dirk Corstens W. Cahn e.a. Handboek Schizofrenie. Annette Plooy
72 RE-HABS

Bericht van de uitgever

Ingaande 2012 worden er belangrijke verbeteringen aangebracht voor u als abonnee. U kunt inloggen met uw eigen abonneecode en voortaan ook het complete tijdschrift online gaan lezen. En uiteraard hebben we voor u ook een digitaal archief aangelegd, zodat u met een handige zoekfunctie eerder verschenen artikelen kunt opsporen en online lezen. De normale gedrukte versie van het tijdschrift ontvangt u ook in de brievenbus. Om tegemoet te komen aan vragen van instellingen, zal voortaan drie exemplaren van het gedrukte tijdschrift worden geleverd. Het is zodoende eenvoudiger om verschillende mensen in uw organisatie daarmee te bedienen. De abonnementsprijzen voor met name organisaties zijn verhoogd om de toezending van drie exemplaren en de online toegang tot het archief te compenseren.

Voor de nieuwe abonnementstarieven zie colofon.

Medewerkers GGZ F-ACT teams verenigen zich Vanaf 21 juni 2011 is de oprichting van de vereniging ACT en FACT Nederland een feit!

Hoe kan de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen worden verbeterd? Drie verschillende invalshoeken op de zorgbehandeling, rehabilitatie en herstel - worden geanalyseerd met behulp van de zogenoemde basismetaforen van de Amerikaanse filosoof Pepper (Auke van Dijk, Paul Goudena en Frans Leenders). Hoe verhouden behandeling, rehabilitatie en herstel zich tot elkaar: vullen ze elkaar aan of zijn ze onverenigbaar? Dit artikel legt onderliggende visies bloot en geeft inzicht in kwesties van (in)congruentie van zorgvraag en zorgaanbod. Het uiteenrafelen van de drie zienswijzen beoogt bij te dragen aan 'een goede verstandhouding of zelfs partnerschap' van cliënten en hulpverleners.

Magie bullets, psychiatrie drugs, and the asto-nishing rise of mental illness in Ameriea.

Robert Whitaker is een Amerikaans wetenschapsjournalist die ooit directeur publicaties van Harvard Medical School was en later een publicatiebe-drijf dat clinical trials begeleidde mee opzette. Vervolgens is hij zich in de psychiatrische praktijk gaan verdiepen en erover gaan publiceren. Hij heeft eerder (2004) het boek Mad in America gepubliceerd.

Uitgangspunt van dit boek is de vraag: 'Hoe komt het toch dat het aantal mensen met psychiatrische problemen die een uitkering nodig hebben in de VS procentueel zo is toegenomen sinds de psychofarmaca, vanaf 1957, op zo'n grote schaal worden voorgeschreven en gebruikt'. Je zou juist verwachten, is zijn redenering, dat deze 'effectieve' medicatie het voorkomen van maatschappelijke beperkingen door psychiatrische stoornissen zou doen verminderen. Die vermeende effectiviteit zien we echter niet terug in een verbeterd maatschappelijk functioneren van diegenen die deze middelen krijgen voorgeschreven. Zijn uiteindelijke conclusie is dat psychofarmaca bij de gebruikers ervan op langere termijn juist maatschappelijk onvermogen veroorzaken. De schrijver ondersteunt zijn betoog met een keur aan wetenschappelijke artikelen van bekende onderzoekers. Vier miljoen Amerikanen onder de 65 jaar hebben een uitkering omdat ze een psychiatrische stoornis hebben. Per dag komen er 850 volwassen en 250 kinderen bij die vanwege een 'psychiatrische ziekte' niet kunnen werken. Dit is de 'epidemie' waarover in de titel van het boek wordt gesproken. Een op de acht Amerikanen gebruiken een psychopil.

In barre tijden zijn er toch wel hulpverleners die de hand naar je uitsteken. Ook al ben je als hopeloos geval bestempeld. In mijn geval waren er vijf reddende engelen. Mijn sterren.

'Het hof', zoals de psychiatrische inrichting te Raalte in de volksmond heette, is ook in mijn ogen terecht gesloten en afgebroken. Toch heb ik binnen en in de omgeving van deze destijds totaal ontredderde inrichting geweldige hulpverleners gezien die dachten goed te doen en bovenal daadwerkelijk goed deden.

Een cursus 'gezonde voeding' met en voor mensen met een psychische beperking

Het Lectoraat Rehabilitatie van de Hanzehogeschool Groningen startte in 2007 het onderzoeks- en innovatieprogramma Wellness. In dit artikel wordt een beschrijving gegeven van de eerste projecten: een behoefte-inventarisatie onder cliënten en de daaruit voortvloeiende ontwikkeling van een cursus over gezonde voeding.

F (functie)-ACT staat voor Assertive Community Treatment. ACT en FACT zijn ontwikkeld als goede modellen voor het bieden van zorg en behandeling aan de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Dit betreffen diverse groepen, waaronder volwassenen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA), volwassenen met EPA en een forensische achtergrond of verslavingsproblematiek, jeugdigen en ouderen met complexe problemen en licht verstandelijk gehandicapten.

Ik kom uit een klein dorp in de Achterhoek en ben opgevoed met het idee dat je niet twijfelt aan het oordeel van mensen die in de hiërarchie boven je staan en aan het oordeel van mensen die meer gestudeerd hebben dan jij. Mijn vader, zelf van boerenafkomst, was loyaal aan mensen die meer gestudeerd hadden dan hij. Hij sprak deze mensen ook met u aan, iets wat hij bij kennissen of vrienden niet deed. Hij zag deze mensen als zijn meerderen. Een aantal keren was mijn vader ernstig ziek. In 1999 kreeg hij de vete-ranenziekte en, waarschijnlijk door een verminderde weerstand, een aantal jaren daarna kanker. De huisarts van ons dorp reageerde in beide gevallen niet alert en stelde pas veel te laat de juiste diagnose. Mijn vader nam dit de huisarts niet kwalijk; een deskundige ervan beschuldigen dat hij fouten had gemaakt, dat deed je niet. Hij had vertrouwen in de huisarts en was loyaal aan hem. Zijn vertrouwen en loyaliteit zijn hem fataal geworden. Mijn vader stierf op 8 maart 2004. Hij stierf veel te vroeg.