Inzichten in online haatspraak en discriminatie

Omschrijving

Online haatspraak en discriminatie komen helaas veel voor. Maar er is nog weinig bekend over wie dit soort berichten verspreiden. Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) heeft onderzoek gedaan naar wie dit soort berichten verspreiden en wat mensen vinden van deze online berichten. Uit dit onderzoek blijkt dat vrouwen, mensen met een hbo-/wo-opleiding, mensen die zichzelf meer links plaatsen op het politieke spectrum en mensen met meer empathie, minder vaak online haatspraak en discriminatie verspreiden.

De gevolgen van online haatspraak en discriminatie zijn groot. Mensen die ermee te maken krijgen, kunnen zich buitengesloten voelen, kampen met angst of somberheid, en soms zelfs met depressieve klachten of zelfdodingsgedachten. Maar ook de samenleving als geheel lijdt eronder: het onderlinge vertrouwen neemt af en mensen trekken zich terug – zowel online als offline. In sommige gevallen kan online haat leiden tot haatmisdrijven in de fysieke wereld.

Het onderzoek

Op basis van een literatuurverkenning zijn er verschillende factoren in kaart gebracht die een rol kunnen spelen bij het verspreiden van online haatspraak en discriminatie. Vervolgens is er een vragenlijst uitgezet. Daarin is gekeken naar verschillende achtergrondkenmerken, online factoren en persoonlijke opvattingen en hoe mensen zouden reageren op fictieve online posts.

Wat verstaan we onder online haatspraak en discriminatie?

(Online) haatspraak wordt door de Raad van Europa gedefinieerd als alle (online) uitingen die mensen of groepen aanzetten tot geweld of die geweld bevorderen, verspreiden of rechtvaardigen. En/of haat, discriminatie en het kleineren van een persoon of groep personen vanwege hun persoonlijke kenmerken of status. Online haatspraak omvat online discriminatie. Maar online discriminatie roept niet altijd direct op tot haat of geweld, wat kenmerkend is voor online haatspraak. Daarom spreken wij in dit onderzoek over online haatspraak én discriminatie.

Welke factoren kunnen een rol spelen?

Sommige mensen verspreiden meer online haatspraak en discriminatie dan anderen. Belangrijk om te benoemen is dat het gaat om zelf gerapporteerd gedrag. Uit de resultaten van de vragenlijst blijkt dat vrouwen, mensen met een hbo-/wo-opleiding, mensen die zichzelf meer links plaatsen op het politieke spectrum en mensen met meer empathie, minder vaak online haatspraak en discriminatie verspreiden. Ook mensen die meer geloven dat kleur en achtergrond geen rol zouden moeten spelen in sociale en politieke kwesties – de zogenoemde ‘kleurenblindheid’-opvatting – zijn minder geneigd tot het verspreiden van zulke berichten. Daarnaast verspreiden mensen die zich online minder geremd voelen vaker online haatspraak en discriminatie.

Zet aan tot actie

Dit onderzoek geeft inzicht in welke kenmerken en opvattingen mensen hebben die geneigd zijn om online haatspraak en discriminatie te verspreiden. Daardoor kan er gerichter beleid worden ontwikkeld en interventies worden ingezet. Ook laat het onderzoek zien dat mensen vaak geen actie ondernemen als ze berichten discriminerend vinden. Een aanbeveling is om hen handelingsperspectieven te geven om dit wel te doen.