Participatie en Herstel 2 - 2017

Meer dan een dak -

Laagdrempelige presentie voor kwetsbare burgers onderzocht

Wat betekenen inloophuizen, buurt- en straatpastoraten voor mensen in de marge en hoe kunnen ze dat ook in de toekomst blijven doen? Dit is onderzocht in opdracht van het Netwerk Dak. De publicatie hierover Meer dan een dak is op 10 maart 2017 gepresenteerd in een bijeenkomst in de Pauluskerk in Rotterdam.

Het onderzoek biedt een inkijkje in de werkwijze, wat goed werkt en waar knelpunten zijn en geeft aanbevelingen voor de komende 10 jaar.

Het thema psychose, familie en cultuur loopt als een rode draad door mijn persoonlijke en professionele leven. Ik heb een broer met een psychotische kwetsbaarheid, ik heb een moeder met een migratie-achtergrond, ik heb onderzoek gedaan naar het voorkomen van psychotische aandoeningen in Suriname (Selten, Zeyl, e.a., 2005) en ik ben in mijn werk veel patiënten met een migrantenachtergrond en een psychotische kwetsbaarheid tegengekomen.
Aan de hand van twee verhalen, het verhaal van mijn broer en het verhaal van een patiënt, wil ik laten zien hoe men een transculturele systeembenadering kan toepassen in de behandeling van psychose. De onderliggende gedachte is dat deze benadering zowel de aansluiting van de ggz bij migranten als de sociale inbedding van patiënten bevordert, en dat dit belangrijk is omdat isolement en uitsluiting vaak voorkomen bij mensen met een psychotische aandoening en hun familie.

Bijeenkomsten

Diverse recensies

Momenteel worden de eerste stappen gezet om Peer-supported Open Dialogue (POD) in Nederland van de grond te krijgen. POD is een vorm van hulpverlening met als doel om zo veel mogelijk onbevooroordeeld en accepterend naar iemands verhaal te luisteren, zonder voorbarige conclusies te trekken. Ook ten tijde van crises. Beslissingen over eventuele behandelingen worden gezamenlijk genomen. Niets gebeurt achter de rug van de cliënt en zijn netwerkleden om.

Herstel als persoonlijke groei
In dit essay wil ik graag mijn herstelerva-ring1 en mijn gedachten daarover delen. Ik ben 40 jaar oud en kom oorspronkelijk uit Oekraïne. Sinds 2009 ben ik in Nederland. Ik ben psychosegevoelig en ik heb wisselende stemmingen vanaf 2006. Het heeft tien jaar geduurd, voordat ik de juiste diagnose en behandeling kreeg en in balans kwam en heb daardoor langer dan 10 jaar ervaring met herstel. Nu ben ik gezond en hooggevoelig. Sinds 2014 doe ik allerlei vrijwilligerswerk (als communicatiemedewerker, journalist en ontwerper). Ik ben van plan verder te gaan studeren aan de Vrije Universiteit in Amsterdam om in de toekomst mijn oude vak communicatie op te pakken. Ik beschouw mezelf als een goed voorbeeld van iemand die herstelmogelijkheden benut.
Mijn essay gaat over praktische persoonlijke groeicomponenten die mij geholpen hebben om me weer gezond te voelen en om met beide benen in de maatschappij te staan.
Ik verdeel deze tekst in vier korte paragrafen over mijn hersteluitdagingen: visie op herstel, ggz-behandelingen, lichamelijke en 'brein'-activiteiten. Ik denk dat al deze activiteiten een eigen bijdrage hebben geleverd aan mijn persoonlijk groei.

Inhoudsopgave

Voortkomend uit de cliëntenbeweging en de kritische psychiatrie starten steeds meer zelfbeheerde residentiële voorzieningen in de maatschappelijke opvang en geestelijke gezondheidszorg. Zelfbeheer is een vervolg op experimenten in de jaren zeventig en tachtig met meer vrijheid voor bewoners en aandacht voor een positiever leefklimaat binnen psychiatrische afdelingen. De transitie naar een participatiesamenleving heeft een boost gegeven aan de start van nieuwe voorzieningen. Veel betrokkenen zijn enthousiast over het idee, maar de uitvoering blijkt complex, alleen al omdat onduidelijk is wat zelfbeheer is en hoe daar vorm aan gegeven moet worden. In dit artikel beschrijf ik zes kernkwesties die spelen binnen zelfbeheer. De kernkwesties zijn van belang voor nieuwe en bestaande zelfbeheerde voorzieningen, maar ook relevant voor ambulante cliënt-gestuurde voorzieningen en reguliere residentiële voorzieningen. In dit artikel richt ik me vooral op de uitdagingen van zelfbeheer. Tegelijkertijd wil ik de grote inzet van betrokkenen, de baat die veel deelnemers ervaren en de bijzonderheid van het fenomeen zelfbeheer benadrukken. Zelfbeheer is zeker geen wondermiddel, maar voor veel betrokkenen wel een ‘enabling niche’ (Van Regenmortel, 2011), een empowermentstimulerende omgeving.

Bouwstenen voor participatie en herstel
Er is nog veel te doen als het gaat om de kwaliteit van leven, de participatie en het herstel van mensen met een psychische kwetsbaarheid. De vaak schrijnende verhalen die ik heb gehoord de afgelopen twee jaar in mijn werk bij het LPGGz,1 worden helaas bevestigd door verschillende onderzoeksrapporten. Ondertussen gebeurt er ook veel moois. In de ggz wordt hard gewerkt aan verandering, in het sociaal domein komt meer aandacht voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en er komt langzamerhand meer openheid over psychische aandoeningen. Dat is nodig. Daarnaast ontstaan er initiatieven van mensen die zelf te maken hebben (gehad) met psychische problemen. Die initiatieven vervullen op steeds meer plekken een belangrijke rol voor de participatie en het herstel, naast de zorg en het sociaal domein.

Reactie op Bente Appelhof en Lidy Zaat, ‘Een nieuwe opleiding en een nieuw beroep in ontwikkeling: de Sociaal Psychiatrisch Ondersteuner' Participatie en Herstel 2017, 1 (maart), 15-24.

Wanneer Jos Droes het hoofdredacteurschap aan me overdraagt, vertelt hij me gepassioneerd waar het volgens hem over gaat in deze rol. De begrippen rehabilitatie, participatie en herstel worden nog eens van alle kanten belicht. Alle namen die het tijdschrift ooit heeft gedragen passeren de revue en het wordt me duidelijk dat het bovenal draait om tact en inlevingsvermogen. Jos sluit af met de woorden: ‘Je moet je eigen weg gaan Irene, je eigen stempel op het tijdschrift zetten.

Rehab

Signaleringen van Engelstalige tijdschriftartikelen onder redactie van Jaap van Weeghel (selectie) en Toine Ketelaars (samenvattingen). Zie ook www.kenniscentrumphrenos.nl/ publicaties/signaleringen/

De betekenis van zingen in een koor in een intramurale ggz-instelling
Wat betekent zingen in een koor voor cliënten die langdurig zijn opgenomen in een ggz-instelling? In hoeverre kan koorzang bijdragen aan hun herstel? Pastoraal medewerker en koordirigent Marianne van Liemt-Kramer (Pro Persona, locatie Multicomplexe Zorg Wolfheze) heeft cliënten die meezingen in het koor ‘Spelenderwijs’ hierop bevraagd. Haar bevindingen heeft ze getoetst aan relevante literatuur over de samenhang tussen zingen en herstel. Ook legt ze een verbinding tussen zingen en mentaal welbevinden.